Chi phí cơ hội là số tiền lãi tiềm năng một nhà đầu tư bỏ lỡ khi họ lựa chọn đầu tư này thay vì những lựa chọn khác.
Ai cũng mong bản thân có tất cả, có những lựa chọn hoàn hảo nhất. Tuy nhiên, dù là cuộc sống thực tế hay các lý thuyết kinh tế, tất cả đều bác bỏ mong ước này. Đơn giản là kết quả của bất kỳ quyết định kinh doanh nào thuận lợi đến đâu, việc từ chối các lựa chọn cạnh tranh – kể cả việc không làm gì – có nghĩa là những lợi ích khác đã bị hy sinh. Giá trị của những lợi ích khác đó được gọi là chi phí cơ hội và việc đánh giá nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình ra quyết định tổng thể.
Định nghĩa và ví dụ về chi phí cơ hội
Chi phí cơ hội là những gì bạn mất khi quyết định chọn 1 trong số các lựa chọn khác nhau. Đây là khoản lợi ích của những lựa chọn bạn đã bỏ qua trước đó. Trong đầu tư, chi phí cơ hội có nghĩa là các lựa chọn của bạn sẽ luôn có các khoản lỗ hoặc lãi trước mắt và trong tương lai.
Ví dụ, hãy xem xét lựa chọn giữa việc bán cổ phiếu ngay bây giờ hay giữ chúng để bán sau. Nếu bán ngay bây giờ, bạn sẽ hiện thực hóa khoản lợi nhuận kiếm được từ cổ phiếu. Tuy nhiên, điều đó cũng đồng nghĩa với việc bạn sẽ mất khoản lợi nhuận mà cổ phiếu đó có thể mang lại trong tương lai.
Một ví dụ khác đơn giản hơn về chi phí cơ hội là lựa chọn giữa đi làm và nghỉ việc. Nếu tiếp tục đi làm, bạn sẽ có một khoản thu nhập để trang trải chi phí trong cuộc sống. Tuy nhiên, điều đó cũng là nghĩa là bạn đang đánh mất cơ hội được nghỉ ngơi và tìm 1 công việc mới thú vị hơn.
Mặt khác, nếu bạn chọn nghỉ việc, điều đó có nghĩa là cơ hội tìm kiếm việc làm đang rộng mở và bạn có nhiều thời gian rảnh hơn. Tuy nhiên, bạn sẽ phải đối mặt với một khoảng thời gian không còn thu nhập như trước, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình tài chính cá nhân. Chi phí cơ hội không phải lúc nào cũng cần áp dụng cho các khoản đầu tư hoặc tiền bạc; nó cũng đúng với các quyết định trong cuộc sống.
Chi phí cơ hội hoạt động như thế nào?
Khi phải đối mặt với một quyết định tài chính, bạn có thể cố gắng xác định lợi nhuận sẽ nhận được từ mỗi lựa chọn. Giả sử bạn đang nghĩ đến việc chốt lời 1 cổ phiếu A, và dùng số tiền đó để mua cổ phiếu B có tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Cổ phiếu A có giá vốn là 1 triệu đồng, lợi nhuận 20% tương đương 200 nghìn đồng, tổng số tiền thu về là 1,2 triệu đồng. Cổ phiếu B có giá trị thị trường là 2 triệu đồng, vì vậy bạn cần chi thêm 800 nghìn đồng để mua nó.
Chi phí ban đầu của cổ phiếu B cao hơn cổ phiếu A. Tức là bạn sẽ chi nhiều hơn với kỳ vọng thu được lợi nhuận lớn hơn chẳng hạn 30-40%. Trong ví dụ này, chi phí cơ hội là lãi suất tiếp tục tăng đối với cổ phiếu A, khoản lỗ ban đầu 800 nghìn đồng đối với cổ phiếu B trong khi kỳ vọng thu hồi được số tiền này và tăng lợi nhuận trong tương lai.
Mặc dù chi phí cơ hội không phải là thước đo chính xác. Tuy nhiên, một cách để định lượng nó là ước tính giá trị tiềm năng trong tương lai mà bạn đã chọn không nhận và so sánh nó với giá trị của lựa chọn mà bạn đã thực hiện.
Đây là công thức tính chi phí cơ hội = FO – CO. Trong đó FO là lợi nhuận của phương án tối ưu nhất mà bạn bỏ qua, CO là lợi nhuận của phương án mà bạn lựa chọn.
Ở cấp độ cơ bản, chi phí cơ hội là một khái niệm thông thường mà các nhà kinh tế và nhà đầu tư cần nắm rõ. Ví dụ, điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không cắt lỗ cổ phiếu này mà vẫn tiếp tục “gồng lỗ” mong muốn “về bờ”. Chi phí cơ hội giống như ngã ba trên 1 con đường, với ký hiệu của lợi nhuận kỳ vọng từ các tùy chọn. Điều quan trọng là sẽ luôn có cái được và mất trong mỗi hướng. Bạn cần ước tính tổn thất cho mỗi lựa chọn để đưa ra quyết định sáng suốt.
Chi phí cơ hội có ý nghĩa gì?
Hãy nhớ rằng loại chi phí này gắn chặt với quan điểm cho rằng gần như mọi quyết định đều cần có sự đánh đổi. Chúng ta sống trong một thế giới hữu hạn, bạn không thể có cả 2 thứ cùng 1 lúc.
1. Chi phí hiện
Đối với các nhà đầu tư, chi phí hiện là các khoản thanh toán trực tiếp, từ khoản tiền có sẵn như mua cổ phiếu, quyền chọn, hoặc chi tiền để cải thiện tài sản cho thuê. Ví dụ, bạn sở hữu một nhà hàng và thêm một món mới vào thực đơn. Tổng số tiền phải bỏ ra sẽ tăng thêm 300 nghìn đồng cho lao động, nguyên liệu, điện và nước. Chi phí hiện của bạn là 300 nghìn.
Chi phí cơ hội là những gì bạn có thể làm với 300 nghìn đó đó nếu không quyết định thêm món mới vào thực đơn. Bạn có thể tặng 300 nghìn cho tổ chức từ thiện, mua quần áo cho bản thân hoặc chuyển nó vào quỹ hưu trí để sinh lãi trong tương lai.
2. Chi phí chìm
Chi phí chìm không đại diện cho một khoản thanh toán tài chính. Chúng không phải là chi phí trực tiếp mà là cơ hội bị mất để tạo thu nhập thông qua các nguồn lực của bản thân. Chi phí hiện và chìm có thể được xem như chi phí xuất túi (hiện) và chi phí sử dụng tài sản bạn sở hữu (chìm).
Ví dụ, bạn cải tạo ngôi nhà thứ 2 thành nhà nghỉ dưỡng. Chi phí chìm là khoản thu nhập cho thuê mà lẽ ra bạn có thể tạo ra nếu cho thuê thay vì sử dụng nó. Bạn không phải trả bất kỳ chi phí trả trước nào để tự mình sử dụng nhà nghỉ, nhưng bạn đang từ bỏ cơ hội tạo thu nhập từ tài sản nếu bạn chọn không cho thuê nó.
